POS Krizi: Esnaf, Tüketici, Banka Karşı Karşıya!

Sabah’tan Metin Can’ın haberine nazaran; banka, esnaf, tüketici ortasında yeniden komite savaşı çıktı. Son periyotta bankaların POS aygıtlarından aldığı kurul oranları yüzde 4’e ulaştı. Esnaflar devayı sattığı esere bu komitesi eklemekte buldu. Komite nedeniyle eserin fiyatı artınca bu kere de tüketici mağdur oldu. 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’na nazaran, işletmelerin kredi kartıyla yapılan ödemelerde ek fiyat istemeleri, yani tüketiciden alınan komisyon/ hizmet bedeli ismi altındaki fiyatlar haksız ve kanuna karşıt. Maliye, “Karta farkı isteyen esnafı şikayet edin” diyor.

IBAN GİTTİ, KOMİTE FARKI GELDİ

Bankaların POS aygıtlarından aldığı kurul oranları yükselince birçok esnaf IBAN ile ödemeye yöneldi. Lakin…

Sabah’tan Metin Can’ın haberine nazaran; banka, esnaf, tüketici ortasında tekrar kurul savaşı çıktı. Son periyotta bankaların POS aygıtlarından aldığı kurul oranları yüzde 4’e ulaştı. Esnaflar devayı sattığı esere bu kurulu eklemekte buldu. Kurul nedeniyle eserin fiyatı artınca bu sefer de tüketici mağdur oldu. 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’na nazaran, işletmelerin kredi kartıyla yapılan ödemelerde ek fiyat istemeleri, yani tüketiciden alınan komisyon/ hizmet bedeli ismi altındaki fiyatlar haksız ve kanuna alışılmamış. Maliye, “Karta farkı isteyen esnafı şikayet edin” diyor.

IBAN GİTTİ, KURUL FARKI GELDİ

Bankaların POS aygıtlarından aldığı komite oranları yükselince birçok esnaf IBAN ile ödemeye yöneldi. Lakin IBAN ile ödemeler Vergi Kontrol Konseyi’ne takıldı. Kayıt dışı ile çaba kapsamında alacaklarını banka hesapları üzerinden tahsil etmek isteyen mükellefler yakın takibe alındı. Hal bu türlü olunca vergi cezası yememek için bu defa esnaf alışverişte ek kurula sarıldı. Yüksek kurul oranları nedeniyle birçok esnaf, kartlı ve nakit ödeme ortasında fiyat farkı uygulamaya başladı. Alışverişini kartla yapmak isteyen vatandaşlardan bankanın POS komitesi kadar ek fiyat talep ediliyor. Bir periyot sigarada istenen ek kurul artık gömlekten kolonyaya, baklavadan çiçeğe her eserde var.
Rastgele bir banka ile muahede yapan esnaf o bankanın POS aygıtını kullanmaya başlıyor. Esnaf kredi kartı tahsilatının çabucak sonraki gün hesabına geçmesini istiyorsa, banka yüzde 4’lük bir kesinti yapıyor. Daha sonraki günlerde hesaba geçerse, kurul oranı düşüyor. Esnaf, sattığı eserin parasının 40-45 gün sonra hesabına geçmesini isterse komite sıfırlanıyor.

KAR KOMİTEYE GİDİYOR

Banka mutabakatlarına nazaran, kredi kartı taksiti devreye girerse bu komite oranları daha da artıyor. 2 taksit ve sonraki gün hesaba geçecek toplam bedel için yüzde 5.5, 3 taksit ve sonraki gün hesaba geçiş için yüzde 7.45 kurul alınıyor. Bu oranlar banka ile esnaf ortasında ciro üzere datalar üzerinden belirleniyor. Üstelik bankalar, POS aygıtları için sadece kurul kesintisi yapmakla kalmıyor, birebir vakitte bakım fiyatı, yazılım fiyatı, ekstre gönderme fiyatı üzere birçok ek maliyet getiriyor. Küçük mahalle esnafının sattığı birçok eserde kar marjı yüzde 3’ü geçmiyor. Örneğin, 500 TL’lik satışta esnafın birtakım eserlerde karı 15 TL’yi lakin buluyor. Lakin banka POS kurulu olarak o sürecin yüzde 4’ünü yani 20 TL’sini alıyor. Geri ödeme müddeti de 40-45 güne kadar çıkıyor. Esnaf o parayı alana kadar enflasyon yükseliyor, eserin maliyeti artıyor, kar eriyor.

SİGARA SATIŞIYLA BAŞLADILAR

Karta kurul uygulaması birinci olarak sigara satışlarında başlamıştı. Kimi perakende satış işletmelerinin kredi kartıyla sigara satışlarında komite ismi altında ekstra fiyat talep etmesi hem vatandaşın hem de bu fiyatı talep etmeyen işletmelerin mağduriyetine sebep olmuştu. Bunun üzerine TESK Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Ticaret Bakanlığı’ndan görüş talep etmişti. Bakanlıkların görüş yazısında “Üye işyerlerinin, kart hamilinden kartın kullanılması münasebetiyle kurul yahut gibisi bir isim altında ek ödemede bulunmasını isteyemeyeceğini, bu karara muhalif davranılması halinde üye işyerinin muahede yaptığı kuruluşlar tarafından üye iş yeri kontratının feshedilip, bir yıl mühletle yeni bir kontrat yapılamayacağı belirtilmiştir” denilmişti.

KURBAN ALIMINDA IBAN

Bu yıl Kurban Bayramı’nda birçok kurban satış noktasında da kartla süreç yapılamadı. Kurban ticareti de büsbütün nakit ya da IBAN üzerinden döndü. Hatta birçok kurban kesim noktasında para sayma makineleri olması da dikkat çekti.

EK KOMİTE YASAYA AYKIRI

Kredi kartıyla yapılan ödemelerde esnafın tüketiciden ek fiyat talep etmesi 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nun 17. hususuna terslik oluşturuyor. Yasaya nazaran, işletmelerin kredi kartıyla yapılan ödemelerde ek fiyat istemeleri, yani tüketiciden alınan komisyon/ hizmet bedeli ismi altındaki fiyatlar haksız ve kanuna karşıt. Bu karşıtlık Tüketici Mahkemeleri’nin emsal olarak nitelendirilebilecek kararlarıyla da tescillenmiş durumda. POS aygıtlarına üye işyerleri, kart hamillerinin yapmış oldukları mal ve hizmet alımlarının bedelini banka kartı ya da kredi kartıyla ödeme taleplerini kabul etmek zorunda. Bu karara karşıt davranılması durumunda, POS aygıtına üye işyerinin muahedesini yapan kuruluşlar tarafından üye işyeri kontratı feshedilebilir. Lakin birçok tüketici ek komite talebinin yasaya alışılmamış olduğunu bilmiyor. Ödemeyi yapan tüketiciler, Tüketici Hakem Heyetine başvurarak, paralarının iadelerini ticari faiziyle birlikte geri alabilir. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu ve Ticaret Bakanlığı bünyesinde bulunan Haksız Fiyat Kıymetlendirme Şurası’na da şikayette bulunabilir.