Nöbet Tutamayan/Tutmayan Zabıta Memuruna Maktu Fiyat Ödenir mi?
657 sayılı Kanunun “çalışma saatleri” başlıklı 99’uncu hususu aşağıdaki biçimde düzenlenmiştir.
” Memurların haftalık çalışma mühleti genel olarak 40 saattir.
Bu mühlet Cumartesi ve Pazar günleri tatil olmak üzere düzenlenir.
Lakin bu kanuna, özel kanunlara, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerine yahut bunlara dayanılarak çıkarılacak yönetmeliklerle, kurumların ve hizmetlerin özellikleri dikkate alınmak suretiyle farklı çalışma müddetleri tespit olunabilir.
Cumhurbaşkanı, yurt dışı kuruluşlarda hizmetin gerektirdiği hallerde, hafta tatilini Cumartesi ve Pazardan öteki günler olarak tespit edebilir.”
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “zabıtanın vazife ve yetkileri ” başlıklı 51’inci hususunun dördüncü fıkrası aşağıdaki formda düzenlenmiştir.
” Zabıta hizmetleri kesintisiz olarak yürütülür. Zabıta işçisinin çalışma müddeti ve saatleri…
657 sayılı Kanunun “çalışma saatleri” başlıklı 99’uncu hususu aşağıdaki biçimde düzenlenmiştir.
” Memurların haftalık çalışma müddeti genel olarak 40 saattir.
Bu mühlet Cumartesi ve Pazar günleri tatil olmak üzere düzenlenir.
Ancak bu kanuna, özel kanunlara, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerine yahut bunlara dayanılarak çıkarılacak yönetmeliklerle, kurumların ve hizmetlerin özellikleri dikkate alınmak suretiyle farklı çalışma mühletleri tespit olunabilir.
Cumhurbaşkanı, yurt dışı kuruluşlarda hizmetin gerektirdiği hallerde, hafta tatilini Cumartesi ve Pazardan öteki günler olarak tespit edebilir.”
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “zabıtanın misyon ve yetkileri” başlıklı 51’inci unsurunun dördüncü fıkrası aşağıdaki formda düzenlenmiştir.
” Zabıta hizmetleri kesintisiz olarak yürütülür. Zabıta işçisinin çalışma mühleti ve saatleri 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda belirtilen çalışma müddet ve saatlerine bağlı olmaksızın, hizmetin aksatılmadan yürütülmesini sağlayacak halde düzenlenir. Belediye zabıta ve özel güvenlik hizmetlerinde fiilen çalışanlara, fazla mesai fiyatı olarak yılı bütçe kanununda belirlenen üst hududu aşmamak kaydıyla belediye meclisi kararı ile tespit edilen maktu meblağ ödenir.”
Belediye Zabıta Yönetmeliği’nin “çalışma düzeni” başlıklı 9’uncu hususu aşağıdaki biçimde düzenlenmiştir.
” (1) Belediye zabıta hizmetleri resmi tatil günleri de dahil olmak üzere, günün 24 saati aksatılmadan sürdürülür. Zabıta çalışanının çalışma müddeti ve saatleri 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda belirtilen çalışma mühlet ve saatlerine bağlı olmaksızın, hizmetin aksatılmadan yürütülmesini sağlayacak biçimde 657 sayılı Kanunun 101 inci unsuruna nazaran belediye zabıta teşkilatı ünite amirinin teklifi ve belediye liderinin onayı ile tespit olunur. Fazla çalışma fiyatları ile ilgili olarak 5393 sayılı Kanunda yer alan kararlar uygulanır.
(2) Zabıta çalışanının çalışma saatleri vardiyalar halinde misyonun gereğine nazaran 24 saat iş 48 saat istirahat yahut 12 saat iş 24 saat istirahat halinde düzenlenebilir. Belediye zabıta memurlarının haftalık olağan çalışma saatleri en fazla 48 saat olacak halde düzenlenir. Lakin, işçi sayısı az olan zabıta teşkilatlarında 12 saat iş, 12 saat istirahat formunda düzenleme yapılabilir. Hizmetin sürekliliğini aksatmamak kaydıyla ve bir sıra dahilinde işçiye 657 sayılı Kanunun 99 uncu unsuru göz önünde bulundurularak ayrıyeten haftada iki gün müsaade verilebilir.”
7535 sayılı 2025 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu eki (K) Cetveli B) Aylık Maktu Fazla Çalışma Fiyatı başlığında “belediyeler ile bunlara bağlı müstakil bütçeli kamu hukuksal kişiliğini haiz kuruluşlarda (iktisadi işletmeler hariç), vazifelerinin niteliği gereği 657 sayılı Kanunda belirtilen çalışma mühlet ve saatlerine bağlı olmaksızın zabıta ve itfaiye hizmetlerinde fiilen çalışan işçiye (destek hizmeti yürüten işçi hariç), belediye meclisi kararı ile tespit edilen meblağ, fazla çalışma fiyatı olarak maktuen ödenir.” düzenlemesine yer verilmiştir.
2010/02 sayılı Sendikal Gelişmeler Doğrultusunda Alınacak Tedbirler hakkındaki devrin Başbakanlık Genelgesinde, “kamu çalışanlarının kanunen bakmakla yükümlü olduğu özürlü aile bireyinin bakıma muhtaç olduğunun ilgili mevzuatına nazaran alınmış geçerli özürlü sağlık kurulu raporu ile belgelendirilmesi kaydıyla bu durumdaki çalışana; özürlü aile ferdinin günlük bakımı için müsaade kullanımında gerekli kolaylık sağlanacak ve işçi mesai saatleri dışındaki nöbet misyonundan ve gece vardiyasından muaf tutulacaktır.” düzenlemesine yer verilmiştir.
Sayıştay 2. Dairesinin (T: 10.04.1990, S: 29914) ve 7. Dairesinin (T: 28.05.1991, S: 7040) kararlarında; “maktu çalışma fiyatlarının fiilen çalışıldığı sürece ve bu müddet ile orantılı olarak ödenirken, zabıta ve itfaiye çalışanının müsaadeli olduğu yahut mazeret müsaadesi kullandığı müddetlerde bu mühletlere isabet eden fazla çalışma fiyatının ödenmesi mümkün değildir. Bu nedenle yersiz bir ödemenin tazminine karar verilmiştir” halinde karar verilmiştir.
Tüm bu mevzuat ışığında, zabıta çalışanına ödenecek olan fazla çalışma fiyatı, işçinin asli vazifesine bağlı olarak her durumda ödenen bir ödeme ögesi olmayıp, hak edilmesi ve ödenmesi, vazifenin fiilen yapılmış olmasına bağlı bir ödeme cinsidir. Birtakım nedenlerden ötürü örneğin engelli çocuğundan ötürü nöbet tutamayan/tutmayan zabıta memuruna maktu (belirli) aylık fazla çalışma fiyatı ödenemez. Ödenememe münasebeti, bu bahse husus fiyatın çalışma mühlet ve saatlerine bağlı olmamasından ileri gelmektedir.