Motosiklet kazaları alarm veriyor: Oran %53

Kazaların önüne geçmek için eğitim, kontrol ve hami ekipman kullanmak kural. Genç şoförler, küçük motorlarla başlayıp tecrübe kazandıkça daha güçlü motosikletlere geçmeli… Araba şoförleri de motosikletlerin farkında olarak, kör noktalara dikkat etmeli…

Sabah Gazetesi’nden Harun Sekmen ve Serkan Ünlü, bu hafta, giderek büyük bir sorun haline dönüşen ‘motosiklet kazalarını’ ele aldı. Uzman isimlerle konuşarak, artan motosiklet kazalarının nedenlerini, bunları önlemek için neler yapılabileceğini ve daha birçok mevzuyu masaya yatırdı.

Motosikletler, bugün trafiğin vazgeçilmez bir kesimi haline geldi. Daha çok sürat ve heyecan arayanların tercih ettiği bir binek olan motosiklet, bugün ekonomik hayatın da bir modülü. Bu durumun neden olduğu handikaplarda…

Kazaların önüne geçmek için eğitim, kontrol ve esirgeyici ekipman kullanmak kural. Genç şoförler, küçük motorlarla başlayıp tecrübe kazandıkça daha güçlü motosikletlere geçmeli… Araba şoförleri de motosikletlerin farkında olarak, kör noktalara dikkat etmeli…

Sabah Gazetesi’nden Harun Sekmen ve Serkan Ünlü, bu hafta, giderek büyük bir sorun haline dönüşen ‘motosiklet kazalarını’ ele aldı. Uzman isimlerle konuşarak, artan motosiklet kazalarının nedenlerini, bunları önlemek için neler yapılabileceğini ve daha birçok mevzuyu masaya yatırdı.

Motosikletler, bugün trafiğin vazgeçilmez bir modülü haline geldi. Daha çok sürat ve heyecan arayanların tercih ettiği bir binek olan motosiklet, bugün ekonomik hayatın da bir kesimi. Bu durumun neden olduğu handikaplarda kendini en fazla trafikte gösteriyor. Artık neredeyse her gün motosiklet kullanımının neden olduğu kazaları duyar hale geldik. O denli ki, kazalardaki müthiş artış istatistiklere de yansımış durumda. Can kaybı konusunda 2024 yılında bin 584 kişiyi kaybetmişiz. Bir evvelki yıl ise bin 307, yani bunda da yüzde 21’lik artış var. Bu mevzuyu masaya yatırdık. Motosiklet ve araba şoförlerine danıştık. Sebeplerin ve tahlil yollarının peşine düştük.

RAKAMLARI BİR ÇIRPIDA SÖYLÜYORUZ LAKİN HER BİRİ BİR HAYAT, HER KONUTA ATEŞ DÜŞÜYOR

İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya şehir içindeki kazalara karışma oranı, motosiklet kazalarında kaza, can kaybı ve yaralı oranları ile ölümlere dair kazaya karışan motosiklet şoförlerinin yaş dağılımlarıyla ilgili kıymetli açıklamalar yaptı: “Ülkemizde meydana gelen her iki kazadan birine motosikletlerin karıştığını görüyoruz. Türkiye’deki toplam araçların yüzde 20’si motosiklet. Motosikletlerin kazaya karışma oranı yüzde 53. Ölümlü kazaya karışma oranı ise yüzde 37,5. Bu oran çok yüksek. Motosiklet şoförlerinin kent içindeki kazalardaki kusur oranlarını incelediğimizde ise meydana gelen her 3 kazadan 2’sinde maalesef motosiklet şoförlerinin kusuru olduğunu görüyoruz.

Yüzde 67,3 orana sahip. 2019 yılında 44 bin 729 kaza, maalesef 866 can kaybı ve 55 binin üzerinde yaralanma görüyoruz. Kaza sayısı 2024 yılında 123 bine çıkmış. Bir evvelki yıl olan 2023 ile kıyasladığımızda ise yüzde 37,4 üzere bir artışı da görüyoruz. Can kaybı konusunda ise 2024 yılında bin 584 kişiyi kaybetmişiz bu kazalarda. Bir evvelki yıl ise bin 307, yani bunda da yüzde 21’lik artış var. Yaralı sayısı ise 2024 yılında 151 bine çıkmış durumda. Bunları bir çırpıda söylüyoruz lakin her biri bir hayat. Her birinin ailesine ateş düşüyor. Kolay bir kural aslında. Bu yıl çok söyleyeceğiz, bir kural bir hayat, bir kural bir ömür diyoruz o yüzden. Ölümlü kazaya karışan motosiklet şoförlerinin yaş dağılımlarına bakınca ise; 16-20 yaş ortası 363 can kaybım var geçen sene. 21-25 yaş ortası, hayatının baharında olan 309 kişi. 26-30 yaş ortası 207 kişi. 16-30 yaş ortasındaki şoför oranı yarıdan fazla.”

ÖLÜMLÜ KAZALARDA EN BÜYÜK ETKEN EKİPMAN

Güvenli Sürüş Uzmanı Erhan Arıkan, “Dünyanın pek çok ülkesinde motosiklet kazaları, ölümlü trafik kazalarında oransal olarak çok yüksek bir hisseye sahip. Bunun birkaç nedeni var: Motosikletlerin daha savunmasız olması, şoförlerin görünürlüğünün düşük olması, muhafaza alanının olmaması, sürat ve istikrar faktörleri, kent içi yoğunluğu ve kurye bölümünün süratli büyümesi” dedi. Arıkan, motosiklet kazalarının neden daha fazla olduğunu 5 unsur halinde şu biçimde açıklıyor:

Koruyucu kalkan yok: Araç kabini olmadığı için ufak bir çarpışmada yaralanma ve mevt riski var.
Hız ve risk alma: Bilhassa genç şoförlerde sürat, şerit değiştirme, dar alanlardan geçme alışkanlığı.
Düşük görünürlük: Araç şoförleri motosikletleri aynalarda fark etmiyor ya da mesafehız kestirimi yapamıyor.
Kurye yoğunluğu: Pandemi sonrası motokuryeler trafik akışının büyük modülü haline geldi. Teslimat baskısı sürat ve kural ihlalini artırıyor.
Yetersiz eğitim: Ehliyet alma süreçlerinde pratik ve teorik eğitim seviyesi düşük. Bu mühletin artırılması gerekiyor.

YÜZDE 49 ARTIŞ

Son 10 yılda motosiklet sayısı ülkemizde yüzde 77.7… 2020’den bu yana motosiklet sayımız yüzde 49 arttı. 2024 itibariyle 5 milyon 221 bin 760 motosiklet yollarda. Motosiklet ailesinin yüzde 82’si, 30 büyükşehirde.

PİLOT UYGULAMALARDAN OLUMLU SONUÇLAR GELİYOR

Sürücü Kursları Konfederasyonu Başkanı Nusret Türker, denetimlerin artması gerektiğine işaret ediyor. Türker, “Motor kazaları son iki yılda trafik kazalarındaki mevt oranlarının yüzde 25 artmasına sebep oldu. 2022 yılında trafik kazasında hayatı kaybeden insan sayısı 5 bin 229 kişi. 2023 yılında 6 bin 548 kişi 2024 yılında ise 6 bin 351 kişi… Mevt oranlarındaki artışa motor kazaları sebep olmaktadır. Pandemi sonrası hem ekonomik olması hem de kişisellikten ötürü motor kullanıcı sayısı artırmış. Buna ticari hayattaki kurye ve yiyecek içecek siparişleri de eklenince bu sayı epey fazlalaşmıştır. Motor kullanıcıları kask, gözlük, dizlik, yelek üzere hami önlemlere fazla dikkat etmemektedir. Bunun önlenmesi için değişmezlikler motosiklet kontrollerinin sıklaşması ve önemli yapılması şarttır” dedi. Kontrollerin artırılmasının olumlu sonuçlar doğurduğunu kaydeden Türker, “Bir örnek verecek olursak Afyon ili 2013 yılında dünya sıhhat örğütü tarafından pilot vilayet seçilmiş bir yıl boyunca emniyet kemeri tecrübeleri yapılmış ve emniyet kemeri takma oranı yüzde 7’lerden yüzde 80’ler çıkmış mevt oranları vilayet genelinde kaza oranlarında yüzde 35 azalma olmuş. Motosiklet eğitimleri kafidir lakin muhakkak mahallî idareler vilayet ve ilçelerde motosiklet eğitim verilmesi için ulusal eğitim müdürlükleri ile işbirliği yaparak motosiklet eğitim alanları yapmalı ve motosiklet kullanıcılar başlangıç eğitimleri bu alanlarlarda vermeli ve daha sonra kâfi olduktan sonra akan trafiğe çıkmalıdırlar” sözlerini kullandı.

CAN KAYIPLARI YERLEŞİM YERLERİNDE

2023 yılında 89 binin üzerinde motosikletli kazaya karıştı. Bu kazalarda 107 bin 725 vatandaş yaralandı. Bin 301 vatandaş hayatını kaybetti. 2022’ye nazaran can kayıplarındaki artış yüzde 30… 2023 yılında ölümlü yahut yaralamalı kazaların yüzde 38’ine motosikletliler karıştı. Türkiye geneli ölümlü kazaların yüzde 20’si motosiklet sebebiyle olan kazalar. Kazaların yüzde 93’ü ile can kayıplarının yüzde 76’sı yerleşim yerleri içinde cadde ve sokaklarda meydana geliyor. Antalya, İstanbul, İzmir, Hatay, Muğla en fazla ölümlü kazaların olduğu vilayetler.

ASİL ÖZBAY / İstanbul Gedik Üniversitesi Öğretim Görevlisi

EKİPMAN, EĞİTİM VE İNANÇLI UZAKLIK VAZGEÇİLMEZ OLMALI

– Son periyotta artan motosiktlet kazalarının sebepleri nelerdir?
– Motosikletler küçük ve dar profilli olduğu için trafikte kolaylıkla gözden kaçıyor. Bilhassa araba şoförlerinin motosikleti görmemesini çok sık duyuyoruz. Yol şartları da belirleyici olabiliyor. Çukur, kum, buzlanma… Araba için küçük sayılabilecek bir mani motosiklet için ölümcül olabilir. Maalesef ekipmansız motosiklet kullanma alışkanlığı da kazaların sonuçlarını ağırlaştırıyor.
– Gençlerde motosiklet kullanımı ve yaptıkları kazalar çok arttı. Ne üzere tedbirler alınabilir?
– Motosiklet eğitimlerini daha erişilebilir ve cazip hale getirmek değerli. Örneğin belediyeler ve üniversiteler gençlere yönelik fiyatsız ya da düşük maliyetli temel sürüş kursları açabilir. Avrupa’da olduğu üzere küçük hacimli motosikletlerle başlanıp deneyim kazandıkça daha güçlü motorlara geçiş yapılmasını çok değerli buluyorum. Yalnızca kask değil, mont, eldiven, dizlik üzere ekipmanların kontrolle mecburî tutulması da bir o kadar değerli.
– Motosiklet kullananlara karşı araba şoförlerine düşen misyonlar nelerdir?
– Motosikletlileri bir araç değil, bir insan olarak görmek, onlara yol üzerinde yer açmak, kör noktalara dikkat etmek, ani kapı açma ya da şerit değişimlerinden kaçınmak, inançlı arayı korumak ve trafikte eşit bir paydaş olduklarını unutmamak.

AYDIN KORKMAZ Motosiklet İleri ve İnançlı Sürüş Uzmanı

MOTOSİKLETLERİN FARKINA VARIN

Fark edilmeme trafikteki en büyük tehlike. Araba şoförleri, şerit değiştirirken, kavşaklarda yahut orta sokaklardan çıkarken kör noktalarına gereğince dikkat etmiyor ve motosikletleri görmüyor! Motosiklet araç olarak görülmüyor. Maalesef birçok şoför, motosikleti tam bir araç olarak kabul etmiyor. Önüne kırma, şeridini işgal etme, kâfi takip uzaklığı bırakmama üzere davranışlar bu zihniyetin bir sonucu. Sinyal vermeden ansızın yapılan şerit değişiklikleri yahut duraklamalar, bir motosiklet için ölümcül risk taşır. Ve elbette kapı açma kazaları… Park halindeki araç şoförlerinin aynalarını denetim etmeden kapılarını açması, en sık karşılaşılan ve en tehlikeli kaza tiplerinden biridir. Kask yasal bir mecburilik olsa da mont, eldiven, pantolon ve bot üzere öteki kollayıcı ekipmanların hayati kıymeti göz gerisi ediliyor. Küçük bir düşme bile, ekipmansız bir şoför için önemli yaralanmalarla sonuçlanabilir. Trafiğin akışına uymamak, araçların ortasından tehlikeli bir formda geçmek, makas atmak ve yüksek hız yapmak, hem şoförün kendi hem de oburlarının hayatını tehlikeye atar. Görünür olma eforunun eksikliği hayati bir risk! Koyu renkli kıyafetler giymek, farları gündüz bile açmamak üzere davranışlar, ‘fark edilmeme’ meselesini daha da artırır.

DENETİM ARTMALI

Ehliyet almak kâfi değil. Şoförlerin, viraj teknikleri, panik fren, pürüzden kaçma üzere mevzuları içeren “İleri Sürüş Teknikleri” eğitimlerini almaları için devlet teşvikleri yahut sigorta indirimleri üzere özendirici uygulamalar geliştirilebilir. Ve elbette ehliyetsiz, kasksız ve plakasız motosiklet kullanımına karşı kontroller sıklaştırılmalı ve cezalar hakikaten caydırıcı olmalı.

OTOMOBİL ŞOFÖRLERİ ‘MOTOSİKLET DE BİR ARAÇTIR’ GERÇEĞİNE ALIŞMALI

Otomobil şoförlerine düşen en temel vazife, zihinlerini ‘motosiklet de bir araçtır’ gerçeğine alıştırmalarıdır. Şerit değiştirmeden, bir yere dönmeden yahut yola çıkmadan evvel aynalarınıza ve kör noktalarınıza kesinlikle iki sefer bakın. Birinci bakışta gözden kaçırabilirsiniz, ikinci bakış hayat kurtarır. Motosikletler, arabalardan daha çabuk durabilir. Ayrıyeten yoldaki bir çukurdan kaçmak için ani hareket yapabilirler. Bu yüzden aranızdaki takip uzaklığını olağandan daha fazla bırakın. Motosikletler, şeridin tamamını kullanma hakkına sahiptir. Onları tıpkı şerit içinde sıkıştırmaya çalışmayın. Ve lütfen sinyallerinizi kullanın.

Funda Karayel / Gazeteci

MOTORDA BAYAN GÖRÜNCE ŞAŞIRMAYI BIRAKIN ARTIK

Motosikletler trafikte kendilerini her vakit gereğince muhakkak edemiyor; kimi vakit kör noktada kalıyorlar. Araç şoförlerinin ayna kullanımındaki yetersizlikleri, dalgınlıkları, mutsuzluk ya da yorgunluk üzere dikkat dağıtıcı faktörler de riski artırıyor. Ayrıyeten trafikte önemli bir dikkat eksikliği kelam konusu. Motosiklet şoförlerinde kask kullanılmaması, sürat sonlarına uyulmaması üzere ihmaller de kazalara neden oluyor. Bebek’te yaşayan kimi aileler 12-13 yaşında çocuklarına “Sadece mahallede kullanıyor” diyerek gönül rahatlığıyla motor veriyor. Bir kez ailelerin çocuklarına küçük yaşta motor almaması gerek. Trafikte karşılaştığım gençler, bayan şoför görünce enteresan bir farklı bir testosteron gösterisi uğraşına giriyor, motorun önünü kaldırıp gösteri yapmaya başlıyor. Kontrollerin önemli biçimde artması gerekiyor. Lütfen artık motor kullanan bir bayan görünce şaşırmayı bırakın. Trafikte araba şoförlerine düşen en büyük misyon, hürmet göstermek. Kör noktalara dikkat edin, şerit değiştirirken iki kez bakın.

Musafa Güçlü / Motosiklet Kültürü Temsilcisi

İKİ TARAFA DA EMPATİ ŞART

Motosiklet kazalarının büyük bir çoğunluğu arabalarla çarpışmalar sonucu meydana geliyor. Tek taraflı bir sorumluluk yok. Kazalarda her iki tarafın da hissesi var. Lakin araba şoförlerinin büyük bir kısmı, trafikte motosikletlerin varlığını gereğince fark etmiyor. Kendilerini aracın içinde inançta hissettikleri için dikkatsiz davranabiliyorlar. Kanunlarımız motosikletin dinamiklerini kavramış değil. Motosikletin arabalardan daha yavaş gitmesi gerektiği algısı var. Halbuki motosiklet trafikten yavaş seyrettiğinde önemli tehlikelerle karşılaşıyor. Motosikletlinin gerektiğinde hızlanarak tehlikeden uzaklaşabilmesi hayati değer taşıyor. Motosiklet kullananların kıymetli bir kısmı eğitimsiz ve esirgeyici ekipman olmadan trafiğe çıkıyor. Motosiklet, araba üzere ‘düşe kalka’ öğrenilecek bir araç değil. Küçük bir kusur bile ağır sonuçlar doğurabilir. Devletin eğitim konusunda teşvik edici, hatta zorlayıcı adımlar atması şart