Fındıkta fiyat meçhullüğü krize dönüşüyor!

Zirai don nedeniyle kimi bölgelerde önemli kayıplar yaşanırken, açıklanan rekolte varsayımları ortasındaki farklar da tartışma konusu olmaya devam ediyor. Lakin bahçeye girmeye hazırlanan üreticiler için bu tartışmaların önüne geçen tek başlık var:

Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) açıklayacağı alım fiyatı. TMO’nun açıklayacağı fiyat yalnızca üreticinin değil, endüstricinin ve tüm piyasanın tarafını tayin edecek. Önünü görmek ona nazaran üretim ve alım planları yapmak isteyen üretici, endüstrici ve alivreci TMO’nun bir an evvel fiyat açıklamasını istiyor.

EKONOMİ’ye açıklamada bulunan bölüm temsilcileri, TMO’nun şuan özgür piyasada 170-180 TL/Kg bandında olan fiyatların kararına nazaran şekilleneceği görüşünde hem fikir. TMO’nun hala fiyat açıklamamasının hem üreticiyi hem…

Zirai don nedeniyle kimi bölgelerde önemli kayıplar yaşanırken, açıklanan rekolte varsayımları ortasındaki farklar da tartışma konusu olmaya devam ediyor. Fakat bahçeye girmeye hazırlanan üreticiler için bu tartışmaların önüne geçen tek başlık var:

Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) açıklayacağı alım fiyatı. TMO’nun açıklayacağı fiyat yalnızca üreticinin değil, endüstricinin ve tüm piyasanın istikametini tayin edecek. Önünü görmek ona nazaran üretim ve alım planları yapmak isteyen üretici, endüstrici ve alivreci TMO’nun bir an evvel fiyat açıklamasını istiyor.

EKONOMİ’ye açıklamada bulunan kesim temsilcileri, TMO’nun şuan özgür piyasada 170-180 TL/Kg bandında olan fiyatların kararına nazaran şekilleneceği görüşünde hem fikir. TMO’nun hala fiyat açıklamamasının hem üreticiyi hem de ticaret erbabını belirsizliğe ittiğini vurgulayan bölüm temsilcileri, “Fiyat erken açıklanmalı ki herkes önünü görsün. TMO fiyat verirse, tüm kesim bu fiyata uyar. Rekolte aslında düşük TMO’nun piyasadan fındık almasına gerek kalmayacak. Aksi takdirde spekülatif hareketlenmeler olabilir ” diye konuştular. TMO geçen yıl Levant kalite için 130, Giresun kalite için 132 TL/Kg alım fiyat açıklamıştı. Hür piyasada birinci aylar 125 lira civarında seyreden fiyatlar Nisanda yaşanan zirai dondan sonra 230 TL’ye kadar çıkmıştı.

“Rekolte düşük TMO’nun alım yapmasına da, fiyat açıklamasına da gerek kalmadı”

Doğu Karadeniz İhracatçılar Birliği Fındık ve Fındık Mamulleri Bölüm Komitesi Lider Yardımcısı Sebahattin Arslantürk, kesimin tüm aktörlerinin bu dönem olağan dışı şartlara nazaran hareket etmesi gerektiğini söyledi. “Rekolte düşük, talep güçlü, tüm aktörler dikkatli olmalı. Bu yıl fındıkta ezberlerin bozulduğu bir dönem olacak” diyen Aslantürk, piyasada alivre fiyatların 200 TL ve üzerine çıkmaya başladığını vurguladı. TMO’nun bu kademede fiyat açıklamasının önemli bir tesiri kalmadığını kaydeden Aslantürk, “Bugün hür piyasada konuşulan sayılar TMO’nun açıklayabileceği düzeylerin çok üzerinde. 180-185 TL üzere bir taban fiyat, piyasada dikkate alınmaz. TMO, piyasaya istikamet vermek istiyorsa ‘Rekolte ortada, piyasayı yakından izliyoruz. Gerektiğinde müdahale ederiz’ üzere yüzeysel lakin dikkat cazibeli bir açıklama yapmalı. Zira bu dönem alınacak fındık da sınırlı” diye konuştu.

“Rekor dönem geliyor: 300 TL ve 10 dolar sürpriz olmaz”

Rekoltenin 450 bin tonun dahi altında kalabileceğini, hatta sıcak havaların tesiriyle 400 bin ton düzeyinin de kırılabileceğini belirten Aslantürk, “Bu durumda piyasada arz epeyce daralacak. Bu da hem TL bazında hem de döviz bazında tarihi dorukları gündeme getirebilir” dedi. Fiyat beklentileri konusunda da çarpıcı bir öngörüde bulunan Aslantürk, “Fındık fiyatı 200 TL’den başlar, 300 TL’ye kadar yolu açık. Dolar bazında ise 2014’te 8 doları görmüştük. Bugün o düzeyin enflasyonla düzeltilmiş hali 10 doların üzerinde olur. Bu ihtimal güçlü.”

“İhracatçı temkinli olmalı, satmadan alma dönemi başladı”

“Bu dönemin “temkinli ticaret” dönemi olacağını söyleyen Arslantürk, “Bu dönem kimse açıkta yakalanmasın. Satmadan mal alınmamalı. Bu yıl alım-satım istikrarı her zamankinden daha hassas” dedi. Piyasaya eser sunma konusunda da üreticilere davette bulunan Arslantürk, “Üretici elindeki eseri denetimli vermeli. Piyasa bu kadar dar iken, erken satışlar ziyan getirebilir. Bu dönem malı olanın kelamının geçtiği bir yıl olacak” diye konuştu.

“Fındıkta fiyat meçhullüğü kesimi kilitledi”

Ordu’da fındık üreticisi Yüksel Göl, geçen yıllarda olduğu üzere rekolte çalışmaları tamamlandıktan çabucak sonra fiyatın açıklanması gerektiğini vurgularken, bu yıl gecikmenin alanda önemli bir belirsizlik yarattığını söyledi. “Zirai don nedeniyle fındık zati az. Bu özel bir yıl. Fındık azsa, bedeli yüksek olmalı” diyen Göl, kıyı kısmındaki üreticilerin personellik, gübreleme ve zararlılarla çaba üzere nedenlerle bu dönem çok daha yüksek maliyetlere katlandığını belirtti. Göl, “İşçilik maliyeti geçen seneye nazaran iki kat arttı. Bilhassa kahverengi kokarca ile uğraşta tekraren ilaçlama yapıldı. Bu da fiyat beklentisini artırıyor” dedi. Geçen yıl TMO’nun 130-132 TL fiyat verdiğini hatırlatan ve bu yıl ise beklentinin 250 TL civarında olduğunu kaydeden Göl, “Ben sayı vermiyorum ancak devletin özel şartları göz önünde bulundurması gerek” diye konuştu. Hasat takvimi için de ikazlarda bulunan Göl, kimi üreticilerin erken hasada yönelmesinin randıman kaybına yol açabileceğini söyledi. Göl bu ortada “Devletin açıkladığı tarihten evvel bahçeye girilmemeli. Fındık şimdi içini doldurmadı. Tez eden kaybeder” tabirlerini kullandı.

Miktar azalırken bedel korunuyor

Geriye dönük dönemlere bakıldığında Türkiye’nin arz taraflı belirleyici gücünün devam ettiği ve üretim ölçüsünün fiyatlar üzerinde büyük tesiri olduğu görülmekte. 2014-2015 döneminde yaşanan rekolte düşüşüne karşın ihracat gelirinin 2,8 milyar dolara çıkması, fındıkta arz-talep istikrarının fiyatlara tesirini net biçimde ortaya koydu. O yıl fındık rekoltesi 400 bin ton düzeylerine kadar gerilemiş, lakin arzın düşmesi fiyatları süratle yükseltmişti. Sonuç olarak ihracat ölçüsü 252 bin tonla sonlu kalmasına karşın, Türkiye fındıktan 2 milyar 799 milyon dolar döviz geliri elde etmişti.

Sanayicinin çarkları TMO sayesinde döndü

Fındık üreticisi ve brokeri Osman Çakmak, TMO’nun, 2022-2023 dönemi levant kalite fındıkları stratejik bir atılımla satışa sunarak sırf fiyat istikrarını sağlamakla, birebir vakitte sanayi tesislerinin çarklarını döndürdüğünü söyledi. TMO’nun 2025 değil, 2026 ve sonrası için de bölümün omurgasını güçlendirecek bir tesir yarattığını vurgulayan Çakmak, “Sanayiciye nefes, üreticiye umut, piyasaya istikrar getirdi. Zirai don söylentileri sonrası 125 TL’den 220 TL’ye fırlayan fiyatlar, ihracatçının elini kolunu bağlamışken; TMO 125 TL’den devreye girerek bu yıl don hadisesin verdiği ziyana karşı fındık endüstrisini büyük takviye oldu” diye konuştu.