Hakkında Soruşturma Yapılan Memurun Savunmasının, Disiplin Soruşturması Tamamlandıktan Sonra Yetkili Disiplin Amiri Tarafından İstenmesi
Yürütülen disiplin soruşturması kapsamında savunma hakkının kullandırılması konusunda bölge yönetim mahkemeleri ortasındaki görüş ayrılığına ait alınan Danıştay Kararı – İDDK., E. 2024/29 K. 2024/57 T. 30.10.2024 kararı, değerli tespit ve değerlendirmeler içermektedir.
Bu kapsamda, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun “Savunma hakkı” başlıklı 130.maddesinde;
“Devlet memuru hakkında savunması alınmadan disiplin cezası verilemez.
Soruşturmayı yapanın yahut yetkili disiplin konseyinin 7 günden az olmamak üzere verdiği mühlet içinde yahut belirtilen bir tarihte savunmasını yapmıyan memur, savunma hakkından vazgeçmiş sayılır.
Disiplin şuraları ve disiplin amirleri başlıklı 134. Unsurunda,
“Disiplin ve soruşturma işlerinde kanunlarla verilen vazifeleri yapmak üzere Kurum merkezinde bir Yüksek Disiplin Kurulu ile…
Yürütülen disiplin soruşturması kapsamında savunma hakkının kullandırılması konusunda bölge yönetim mahkemeleri ortasındaki görüş ayrılığına ait alınan Danıştay Kararı – İDDK., E. 2024/29 K. 2024/57 T. 30.10.2024 kararı, kıymetli tespit ve değerlendirmeler içermektedir.
Bu kapsamda, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun “Savunma hakkı” başlıklı 130.maddesinde;
“Devlet memuru hakkında savunması alınmadan disiplin cezası verilemez.
Soruşturmayı yapanın yahut yetkili disiplin konseyinin 7 günden az olmamak üzere verdiği mühlet içinde yahut belirtilen bir tarihte savunmasını yapmıyan memur, savunma hakkından vazgeçmiş sayılır.
Disiplin heyetleri ve disiplin amirleri başlıklı 134. Hususunda,
“Disiplin ve soruşturma işlerinde kanunlarla verilen vazifeleri yapmak üzere Kurum merkezinde bir Yüksek Disiplin Kurulu ile her vilayette, bölge temeline nazaran çalışan kuruluşlarda bölge merkezinde ve kurum merkezinde ayrıyeten Ulusal Eğitim müdürlüklerinde birer Disiplin Kurulu bulunur.
Bu konseylerin kuruluş, üyelerinin vazife mühleti, görüşme ve karar adabı, hangi memurlar hakkında karar verebilecekleri ve disiplin amirlerinin tayin ve tespitinde uygulanacak asıllar ile bunların yetki ve sorumlulukları üzere konular Cumhurbaşkanınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.”
Devlet Memurları Disiplin Yönetmeliğinin 7. Unsurunda,
“(4) Disiplin amirleri, memurların 657 sayılı Kanunun 125 inci unsurunda yer alan disipline muhalif davranışlarını öğrendikleri tarihten itibaren 657 sayılı Kanunda ve ilgili mevzuatında belirtilen müddetler içinde disiplin soruşturmasını başlatmak ve gerekli cezayı uygulayarak disiplin cezası verme yetkisinin vakit aşımına uğramasını önlemek zorundadır.
(…)
28.maddesinde,
“(1) Disiplin cezası verilebilmesi için memur hakkında soruşturma açılması mecburidir. Soruşturma yapılmadan disiplin cezası verilemez.
(2) Disiplin soruşturması, memurlar ortasından görevlendirilen muhakkik ya da teftiş, kontrol ve soruşturma yapmakla vazifeli memurlar eliyle yapılır. …”
Muhakkikin çalışma yöntemi başlıklı 29. Hususunda,
“Muhakkik, savunma isteme ve disiplin cezası verme yetkisi hariç olmak üzere soruşturma bahsiyle hudutlu olarak kendisini görevlendiren disiplin amirinin bütün yetkilerini haiz olup bu kapsamda her türlü evrakı incelemeye, hakkında inceleme yapılan memurun sözünü almaya, memur tarafından gösterilen yahut bilgisi olabileceğini değerlendirdiği şahıslardan bilgi istemeye ve/veya bunları dinlemeye yetkilidir. …”,
Savunma başlıklı 30.maddesinde,
“(1) Memura savunma hakkı tanınmadan disiplin cezası verilemez. Savunma, soruşturma sürecinin son basamağında disiplin amiri tarafından istenir.
(2) Savunma, memur hakkındaki tezler, bu tezlerin dayandığı kanıtlar, isnat edilen fiil yahut hallerin tüzel nitelendirmesi ve 657 sayılı Kanunun 125 inci hususunda sayılan fiil yahut hallerden hangisinin kapsamına girdiği bent ve alt bent belirtilerek istenir.
(3) Memur, yetkili heyetin yahut disiplin amirinin yedi günden az olmamak üzere verdiği müddet içinde yahut belirtilen bir tarihte savunmasını yapar.
(4) Savunma istemine ait yazıda, müddeti içinde yapılmaması halinde savunma hakkından vazgeçilmiş sayılacağı belirtilir.
(5) Kademe ilerlemesinin durdurulması cezasına ait soruşturma süreci sonunda disiplin amiri savunmayı aldıktan sonra soruşturma evrakını disiplin konseyine gönderir.
(6) Devlet memurluğundan çıkarma cezasına ait soruşturma süreci sonunda disiplin amiri savunmayı aldıktan sonra ceza verilmesi gerektiği kanaatine varırsa soruşturma evrakını, kanaatini içeren yazı ile birlikte yüksek disiplin konseyine gönderir. Yüksek disiplin kurulunca, memurun kelamlı yahut yazılı olarak son savunması, 657 sayılı Kanunun 129 uncu unsurunda tanınmış olan haklardan yararlanmasına imkan sağlanmak suretiyle ayrıyeten talep edilir.”
Hükümlerine yer verilmiştir.
Söz konusu kararların birlikte değerlendirilmesinden, 657 sayılı Kanun ile Devlet Memurları Disiplin Yönetmeliği kapsamında bulunan kamu vazifelileri hakkında, anılan Kanun’un verdiği yetkiye dayanılarak yürürlüğe konulan ve hala yürürlükte bulunan Devlet Memurları Disiplin Yönetmeliği’nin uygulanmasının icap ettiği; yapılan disiplin soruşturmaları sonucunda, savunmanın, soruşturma sürecinin son evresinde, yetkili disiplin amiri tarafından tekrar Yönetmelik’te düzenlenen hale uygun olarak istenmesi gerektiği; disiplin soruşturmasını yapan muhakkiklerin savunma isteme yetkilerinin bulunmadığı ve savunma alamayacakları; muhakkikler tarafından savunma ismi altında beyanları istenmiş olsa dahi bu durumun ilgililerin savunma haklarının yordamına uygun olarak, anılan Kanun ve Yönetmeliğe nazaran kullandırıldığı manasına gelmeyeceği sonucuna varılmıştır.
Diğer taraftan, 657 sayılı Kanun’un 130. unsurunun ikinci fıkrası kararındaki “soruşturmayı yapanın” ibaresinin muhakkiki söz ettiği, münasebetiyle savunmanın muhakkiklerce de istenebileceği düşünülebilir ise de, bahisle ilgili ikincil düzenlemeyi yapmakla yetkili idarece Kanun’un uygulanmasını sağlamak üzere yürürlüğe konulan ve yürürlükte bulunduğu sürece uygulanması gereken Yönetmelik kararlarının incelenmesinden, soruşturmanın disiplin amirince muhakkik “eliyle” yapılacağı kuralına yer verildiği, soruşturmayı yapanın temel prestijiyle disiplin amiri olduğu, muhakkiklerin bu konuda bir vasıta görevi ifa ettiği değerlendirilmiş; ayrıyeten muhakkiklerin savunma isteme yetkilerinin mevcut olmadığı ve savunmanın disiplin amirince ya da kurulunca istenmesi gerektiği konusunun emredici bir biçimde düzenlendiği göz önüne alındığında, aksi istikametteki niyete prestij edilmemiştir.